വെറും ഓരോട്ടിന് ഓസ്‌ക്കാർ നഷ്ടമായ മദർ ഇന്ത്യ 1957 ഒക്ടോബർ 25 ആം തിയതിയാണ് റിലീസ് ചെയ്തത്. മെഹബൂബ് ഖാൻ സംവിധാനം ചെയ്ത മദർ ഇന്ത്യ 1958 ൽ ഓസ്കറിലെ വിദേശഭാഷാ വിഭാഗത്തിൽ അവസാന വട്ടത്തിലെത്തുകയും ഫെല്ലിനിയുടെ നൈറ്റ്സ് ഓഫ് കാബിരിയയോട് ഒരൊറ്റ വോട്ടിന് പിന്തള്ളപ്പെടുകയുമായിരുന്നു.നർഗീസും സുനിൽദത്തും രാജേന്ദ്രകുമാറും രാജ്കുമാറുമായിരുന്നു മുഖ്യ വേഷത്തിൽ എത്തിയ ഈ ചിത്രം ദേശീയതയുടെയും ദേശീയോദ്‌ഗ്രഥനത്തിന്റെയും ഉദാത്ത മാതൃകകളിലൊന്നായാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്.
അക്കാലത്തെ ഏറ്റവും ചെലവേറിയതും ഏറ്റവുമധികം ലാഭം വാരിക്കൂട്ടിയതുമായ ചിത്രമാണ്. അറുപത് ലക്ഷത്തിന് പൂർത്തിയായ ചിത്രം വാരിക്കൂട്ടിയത് എട്ട് കോടി രൂപയാണ്. അമ്പതുകളിലെ ആ കളക്‌ഷൻ ഇന്നും ഒരു വിസ്‌മയമാണ്.ഭർത്താവിന്റെ അഭാവത്തിൽ തന്റെ രണ്ടാൺമക്കളെ വളർത്തി വലുതാക്കാൻ ഒരമ്മ അനുഭവിക്കുന്ന കൊടിയ യാതനകളായിരുന്നു മദർ ഇന്ത്യയിലൂടെ മെഹബൂബ് ഖാൻ നമുക്ക് കാട്ടിതന്നത്.ചിത്രത്തിൽ നർഗീസിന്റെ മുൻകോപക്കാരനായ മൂത്ത മകനായഭിനയിച്ച സുനിൽ ദത്ത് സിനിമയുടെ ചിത്രീകരണ സമയത്ത് സെറ്റിലുണ്ടായ ഒരു വൻ അഗ്നിബാധയിൽ നിന്ന് നർഗീസിനെ രക്ഷിക്കുകയും പിന്നീട് ഇരുവരും പ്രണയത്തിലാവുകയും 1958 ൽ വിവാഹിതരാവുകയുമുണ്ടായി.
***
കഥ
ഗ്രാമത്തിലേക്കുള്ള ജലസേചന കനാലിന്റെ നിർമ്മാണം പൂർത്തിയായപ്പോൾ, ഗ്രാമത്തിന്റെ “അമ്മ” ആയി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന രാധയോട് കനാൽ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യാൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നു. പുതുതായി വിവാഹിതയായപ്പോൾ അവൾ തന്റെ ഭൂതകാലം ഓർക്കുന്നു.
രാധയും ശ്യാമുവും തമ്മിലുള്ള വിവാഹത്തിന് പണം നൽകുന്നത് രാധയുടെ അമ്മായിയമ്മയാണ്, പണമിടപാടുകാരനായ സുഖിലാലയിൽ നിന്ന് പണം കടം വാങ്ങുന്നു. വായ്പയുടെ വ്യവസ്ഥകൾ തർക്കമാണ്, എന്നാൽ ഗ്രാമത്തിലെ മൂപ്പന്മാർ പണമിടപാടുകാരന് അനുകൂലമായി തീരുമാനിക്കുന്നു, അതിനുശേഷം ഷാമുവും രാധയും അവരുടെ വിളയുടെ മുക്കാൽ ഭാഗവും ₹500 വായ്പയ്ക്ക് പലിശയായി നൽകാൻ നിർബന്ധിതരാകുന്നു (1957-ൽ ഏകദേശം 105 യുഎസ് ഡോളർ മൂല്യം). പാറക്കെട്ടുകൾ നിറഞ്ഞ അവരുടെ ഭൂമി കൂടുതൽ ഉപയോഗത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാൻ ഷാമു പ്രവർത്തിക്കുമ്പോൾ, അവന്റെ കൈകൾ ഒരു പാറക്കല്ലിൽ ചതഞ്ഞരഞ്ഞിരിക്കുന്നു. തന്റെ നിസ്സഹായതയിൽ (കൈകളില്ലാതെ) ലജ്ജിക്കുകയും ഭാര്യയുടെ സമ്പാദ്യത്തിൽ ജീവിച്ചതിന് സുഖിലാല അപമാനിക്കുകയും ചെയ്തതിനാൽ, തന്റെ കുടുംബത്തിന് ഒരു പ്രയോജനവുമില്ലെന്ന് തീരുമാനിച്ച ശമു, രാധയെയും അവരുടെ മൂന്ന് ആൺമക്കളെയും ശാശ്വതമായി ഉപേക്ഷിച്ച്, പട്ടിണി മൂലം സ്വന്തം മരണത്തിലേക്ക് നടന്നു . താമസിയാതെ, രാധയുടെ ഇളയ മകനും അമ്മായിയമ്മയും മരിക്കുന്നു. ശക്തമായ കൊടുങ്കാറ്റും തത്ഫലമായുണ്ടാകുന്ന വെള്ളപ്പൊക്കവും ഗ്രാമത്തിലെ വീടുകൾ നശിപ്പിക്കുകയും വിളവെടുപ്പ് നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രാധയെയും അവളുടെ മക്കളെയും ഭക്ഷണത്തിനായി അവളുടെ ശരീരം അവനു കൈമാറിയാൽ രക്ഷിക്കാൻ സുഖിലാല വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. രാധ അവന്റെ വാഗ്ദാനം ശക്തമായി നിരസിച്ചു, പക്ഷേ കൊടുങ്കാറ്റിന്റെ ക്രൂരതകളിൽ അവളുടെ ശിശുവിനെയും (അവളുടെ നാലാമത്തെ മകനെ) നഷ്ടപ്പെടുത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഗ്രാമവാസികൾ ആദ്യം ഗ്രാമം ഒഴിപ്പിക്കാൻ തുടങ്ങിയെങ്കിലും, രാധയുടെ പ്രേരണയ്ക്ക് ശേഷം അവർ താമസിക്കാനും പുനർനിർമിക്കാനും തീരുമാനിക്കുന്നു.
വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം, രാധയുടെ ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന രണ്ട് മക്കളായ ബിർജുവും രാമുവും ചെറുപ്പക്കാരാണ്. സുഖിലലയുടെ ആവശ്യങ്ങളിൽ കുട്ടിക്കാലം മുതൽ വികാരാധീനനായ ബിർജു, ഗ്രാമീണ പെൺകുട്ടികളെ, പ്രത്യേകിച്ച് സുഖിലലയുടെ മകൾ രൂപയെ ഉപദ്രവിച്ചുകൊണ്ട് തന്റെ നിരാശ പുറത്തെടുക്കുന്നു. ഇതിനു വിപരീതമായി, രാമുവിന് ശാന്തമായ സ്വഭാവമുണ്ട്, താമസിയാതെ വിവാഹിതനായി. ബിർജുവിന്റെ കോപം ഒടുവിൽ അപകടകരമാവുകയും, പ്രകോപിതനായ ശേഷം, സുഖിലാലയെയും മകളെയും ആക്രമിക്കുകയും സുഖിലാലയിൽ പണയം വച്ച രാധയുടെ കങ്കൻ (വിവാഹ വളകൾ) മോഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്തു. അവനെ ഗ്രാമത്തിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കുകയും കൊള്ളക്കാരനാകുകയും ചെയ്യുന്നു. സുഖലാലയുടെ കുടുംബത്തിന് ദോഷം വരുത്താൻ ബിർജുവിനെ അനുവദിക്കില്ലെന്ന് രാധ സുഖിലാലയ്ക്ക് വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. രൂപയുടെ വിവാഹദിനത്തിൽ, തന്റെ പ്രതികാരം തീർക്കാൻ ബിർജു തന്റെ കൊള്ളസംഘത്തോടൊപ്പം മടങ്ങുന്നു. അവൻ സുഖിലലയെ കൊല്ലുകയും രൂപയെ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോകുകയും ചെയ്യുന്നു. അവൻ തന്റെ കുതിരപ്പുറത്ത് ഗ്രാമത്തിൽ നിന്ന് ഓടിപ്പോകാൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ, അവന്റെ അമ്മ രാധ അവനെ വെടിവച്ചുകൊല്ലുന്നു. അവൻ അവളുടെ കൈകളിൽ മരിക്കുന്നു. ചിത്രം 1957-ലേക്ക് തിരിച്ചെത്തുന്നു, ഇന്നത്തെ; രാധ കനാലിന്റെ ഗേറ്റ് തുറക്കുകയും അതിന്റെ ചുവന്ന വെള്ളം വയലുകളിലേക്ക് ഒഴുകുകയും ചെയ്യുന്നു.
