ഉപഗ്രഹ വിക്ഷേപണത്തിന് പടിഞ്ഞാറുള്ള തുമ്പയ്ക്കു പകരം കിഴക്കുള്ള ശ്രീഹരിക്കോട്ട തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ട് ?

✍️ Sreekala Prasad

ഇന്ത്യയുടെ ഉപഗ്രഹങ്ങൾ വിക്ഷേപിക്കാനായി പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തുള്ള തുമ്പയ്ക്കു പകരം കിഴക്കൻ തീരത്തുള്ള ശ്രീഹരിക്കോട്ടയാണ് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത് . എന്ത് കൊണ്ട് ? ഒരു ബഹിരാകാശ വിക്ഷേപണ കേന്ദ്രം എപ്പോഴും കടലിനു സമീപമോ മരുഭൂമിയിലോ ജനവാസം ഇല്ലാത്ത സ്ഥലത്തോ ആയിരിക്കും.

ഇന്ത്യയിലെ ബഹിരാകാശ വിക്ഷേപണ കേന്ദ്രങ്ങൾ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തുള്ള തുമ്പയിലുള്ള വിക്രം സാരാഭായി ബഹിരാകാശ കേന്ദ്രം (വി എസ് എസ് സി), കിഴക്കൻ തീരത്തുള്ള ശ്രീഹരിക്കോട്ടയിലെ സതീശ് ധവാൻ ബഹിരാകാശ കേന്ദ്രം (SDSC), ഒറീസാ തീരത്തിന് ചേർന്നുള്ള ഭദ്രക് ജില്ലയിലെ വീലർ ദ്വീപ് എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന അബ്ദുൽ കലാം ദ്വീപ് എന്നിവയാണ്. (തമിഴ്നാട്ടിലെ കുലശേഖരപട്ടണത്ത് തൂത്തുകുടിയിൽ ഇന്ത്യയുടെ പുതിയ ഉപഗ്രഹ വിക്ഷേപണ കേന്ദ്രം നിർമ്മിക്കുന്നു.) ഇവയിൽ ശ്രീഹരിക്കോട്ടയിലാണ് ഏറ്റവും കൂടുതൽ വിക്ഷേപണം നടക്കുന്നത്. ഇതിന് സാങ്കേതികവും പ്രായോഗികവും ആയ കാരണവും ഉണ്ട്.

ലോകത്തിലെതന്നെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ ബഹിരാകാശ പോർട്ടായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത് ആന്ധ്രയിലെ നെല്ലൂർ ജില്ലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സതീഷ് ധവാൻ സ്പേസ് സെന്റർ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ശ്രീഹരിക്കോട്ട. ഇത് ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലെ ഒരു ദ്വീപാണ്. കിഴക്കൻ തീരത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നതിനാൽ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി ഉപഗ്രഹ വിക്ഷേപണത്തിന് അനുകൂലമായ ചില ഘടകങ്ങളുണ്ട്. വലിയ തോതിൽ ജനവാസമില്ലാത്ത തരിശുഭൂമിയാണ് ശ്രീഹരിക്കോട്ട. ഒരു റോക്കറ്റ് കത്തിക്കഴിഞ്ഞാൽ, അത് സജ്ജീകരിച്ച പാതയിൽ നിന്ന് വ്യതിചലിക്കുകയോ അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ ഭ്രമണപാത പിന്തുടരുകയോ ചെയ്തില്ലെങ്കിൽ ഒരു ഡിസ്ട്രക്റ്റ് കമാൻഡ് നൽകും. ഈ കമാൻഡ് റോക്കറ്റിനെ നശിപ്പിക്കുകയോ പൂർണ്ണമായും വിഘടിപ്പിക്കുകയോ കടലിൽ വീഴ്ത്തുകയോ ചെയ്യുന്നു.അത്തരം അവസ്ഥയിൽ വൻ നാശത്തിന് കാരണമാകുന്ന കരയിൽ റോക്കറ്റ് വീഴാം. അതിനാൽ, കടലിനോ മരുഭൂമിക്കോ സമീപമുള്ള വാസയോഗ്യമല്ലാത്ത സ്ഥലങ്ങൾ വിക്ഷേപണ കേന്ദ്രങ്ങളായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാൾ ഉൾക്കടലും പുളികാറ്റ് തടാകവും ചുറ്റപ്പെട്ട ശ്രീഹരിക്കോട്ട നിലകൊള്ളുന്നു.

ഭൂമിയുടെ ഉപരിതലത്തിലുള്ള എല്ലാ വസ്തുക്കളും ഭൂമിയോടൊപ്പം തന്നെ പടിഞ്ഞാറു നിന്ന് കിഴക്കോട്ട് കറങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണല്ലോഭ്രമണത്തിന്റെ ഉപരിതല വേഗത ഭൂമിയിൽ ഓരോ പോയിന്റിലും വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ശ്രീഹരിക്കോട്ട സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് മധ്യരേഖയിലാണ്. (The latitude of Sriharikota is 13°43′12″N.) ഭൂമധ്യരേഖക്കടുത്ത് ഈ വേഗം മണിക്കൂറിൽ ഏകദേശം 1600 കി.മീ. വരും. ധ്രുവങ്ങളിലേക്ക് നീങ്ങുമ്പോൾ വേഗത ക്രമേണ കുറയുകയും ക്രമേണ അവിടെ പൂജ്യമാവുകയും ചെയ്യും. ഭൂമിയിൽ നിന്നുയരുന്ന റോക്കറ്റിനും സ്വാഭാവികമായി ഈ വേഗമുണ്ടാവും. കിഴക്കോട്ടുള്ള ഭ്രമണപഥത്തിലെത്താൻ ഉപഗ്രഹത്തിനുവേണ്ടി വേഗത്തിന്റെ ബാക്കികൂടി കൃത്രിമമായി നൽകിയാൽ മതിയാകും. ശ്രീഹരിക്കോട്ടിലെ വിക്ഷേപണ സ്ഥാനം മധ്യരേഖയ്ക്ക് സമീപമായതിനാൽ ധാരാളം ഇന്ധനം ലാഭിക്കാൻ കഴിയും. മധ്യരേഖയ്ക്കടുത്തുള്ള സൈറ്റുകളിൽ നിന്ന് കിഴക്ക് ദിശയിലേക്ക് വിക്ഷേപിക്കുന്ന ഒരു ഉപഗ്രഹത്തിന് ഭൂമിയുടെ ഉപരിതല വേഗതയ്ക്ക് തുല്യമായ പ്രാരംഭ ബൂസ്റ്റ് ലഭിക്കും. ഒരു ഡിസ്കസ് അല്ലെങ്കിൽ ഷോട്ട് പുട്ട് എറിയുന്നതിനുമുമ്പ് ഒരു കായികതാരം ചുറ്റും വട്ടമിട്ടതിന് സമാനമാണിത്.
വിക്ഷേപണ വേളയിൽ ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്ന തീവ്രമായ സ്പന്ദനങ്ങളെ നേരിടാൻ‌ ആവശ്യമായ ലാൻഡ്‌മാസ് ദൃഢ മായിരിക്കണം. മണ്ണ് ശക്തമായിരിക്കണം. അതിനു താഴെയായി കടുപ്പമുള്ള പാറയും ഉണ്ടായിരിക്കണം. ശ്രീഹരിക്കോട്ട ഇതെല്ലാം അനുയോജ്യമാണ്.

ഒരു സ്പേസ്പോർട്ട് ലൊക്കേഷനിൽ പൂജ്യമാകുമ്പോൾ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട പ്രധാന മാനദണ്ഡങ്ങളിൽ ചിലത് ഇവയാണെങ്കിലും, ജിയോ-മാഗ്നെറ്റിക് ഫീൽഡുകൾ, കാലാവസ്ഥ എന്നിവ പോലുള്ള മറ്റ് നിരവധി ചെറിയ പരിഗണനകളും തീരുമാനത്തിൽ ഒരു പങ്കുവഹിക്കുന്നു .